پایگاه تحلیلی خبری شعار سال

سیّد جواد طباطبایی (۲۳ آذر ۱۳۲۴ – ۹ اسفند ۱۴۰۱) استاد دانشگاه و پژوهشگر ایرانیِ فلسفه، تاریخ، حقوق و سیاست ،عضو پیشین هیئت علمی و معاون پژوهشی دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران و مدیرِ گروه فلسفهٔ مرکز دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود.در اندک زمانی بعد از تدریس در دانشکاه، نزد دانشجویان دانشگاه تبریز محبوبیت فراوانی به دست آورد و کلاس‌های درس وی با دانشجویان رشته‌های گوناگون پر می‌شد. محبوبیت طباطبایی به اندازه‌ای رسیده بود که دانشجویان نام او را به عنوان یکی از استادان محبوب به دیوار دانشگاه زده بودند و به دیگر استادان دانشگاه هشدار می‌دادند که سطح خودشان را به اندازهٔ وی برسانند. به گفته حسن منصور، از استادان وقت دانشگاه تبریز، جلسه تأیید علمی طباطبایی برای استخدام به عنوان هیئت علمی، به دلیل نبود افرادی در اندازهٔ علمی طباطبایی، به شکل صوری برگزار و تأیید شد. اما در جریان استخدام رسمی، سنگ‌اندازی‌هایی انجام گرفت و در نهایت با وقوع انقلاب فرهنگی، استخدام او منتفی شد.با بازگشت به پاریس و ملاحظهٔ وقایع انقلاب، او دیدگاه‌هایی را که اشاره به سرقت انقلاب می‌کنند یا عوامل خارجی را دلیل انقلاب می‌دانند، سطحی دانسته و شناخت انقلابیون ایران از آزادی و دموکراسی را «بدوی و ابتدایی» می‌خوانْد. او بر آن بود که انقلاب ایران نمی‌توانست در جهت «تأسیس آزادی» باشد و آن را شکست مشروطه می‌دانست و در نتیجه، ناکامی پروژهٔ تجدد در ایران قلمداد کرد. از نظر وی: «میدان مبارزه برای حصول آزادی و استقرار نهادهای دمکراتیک، یک‌سره دراختیار روشن‌فکران آشفته‌ذهن و توده‌های متوهم قرار گرفت».طباطبایی عضوِ انجمن حکمت و فلسفه می‌شود، ولی در سال ۱۳۶۷ از آنجا اخراج می‌گردد. اخراج دوّمش از دانشکدهٔ اقتصاد و علوم سیاسی دانشگاه شهید بهشتی بود که، به گفتهٔ خودش، به «تحریک چند استاد سخت متوسط الاحوال» بود. او سپس به عضویت هیئت علمی دانشگاه تهران درآمد و معاون پژوهشی دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران شد. در همان زمان سردبیری نشریهٔ همین دانشکده را به عهده گرفت. او مدتی ممنوع از تدریس و سپس در سال ۱۳۷۴ اخراج شد.اگرچه خودش نمی‌دانست تحت چه عنوانی اخراج شده اما یکی از مسئولان به او می‌گوید که گفته شده طباطبایی لیبرال، لاییک، و ملی‌گرا است و از او می‌خواهد که اعتراضی به این اخراج بکند تا آن را بررسی کنند. در مقابل، طباطبایی می‌گوید که «من همانی هستم که هستم. واقعاً نه می‌دانند لیبرال چیست، نه ملی‌گرا و نه لاییک.پس از اخراج از دانشگاه تهران، طباطبایی به کار پژوهشی خود در مراکز دیگر ادامه داد و با امکاناتی که در پژوهشکده‌های فرانسه، آلمان و آمریکا فراهم آمد پژوهشی دربارهٔ تاریخ اندیشه در ایران را دنبال کرد. در فرانسه عضو مرکز ملی پژوهش‌های علمی فرانسه شد. در این کشور، با عضویت در هیئت علمی دایرةالمعارف فرانسه، برخی از مدخل‌های آن را تدوین کرد. او از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۵ در مؤسسهٔ مطالعات سیاسی-اقتصادی پرسش به تدریس فلسفه پرداخت. به‌مرور، به‌ویژه در دههٔ نود، تأکید او بر «امر ملی» بیشتر شد. او مدّتی نیز عضو هیئت علمی دائرةالمعارف بزرگ اسلامی بود.جواد طباطبایی برگزیدهٔ جشنوارهٔ فارابی سال ۱۳۹۶ شد و از رئیس‌جمهور ایران لوح تقدیر گرفت.طباطبایی که از سال ۱۳۹۷ برای درمان سرطان در آمریکا زندگی می‌کرد در شامگاه سه‌شنبه ۹ اسفند ۱۴۰۱ در بیمارستان هوگ ارواین ایالت کالیفرنیا روی در نقاب خاک کشید.

سیدجواد طباطبایی، فیلسوف و نویسنده ایرانی، شب گذشته در سن ۷۷ سالگی در بیمارستانی در لس‌آنجلس درگذشت. ایشان در جامعه آکادمیک ایرانی با نظریه پردازی در اندیشه سیاسی ایران و تاریخ نگاری در اندیشه سیاسی غرب شناخته می‌شد. آثار پربار و حلقه موافقان و مخالفان کثیر او بر کسی پوشیده نیست. طباطبایی، بدون هیچ‌گونه تردیدی، یکی از بزرگ‌ترین اندیشه‌ورزان معاصر ایرانی است که همین امر لزوم پرداختن به دوران حیات، آثار، افکار و اندیشه‌هایش را دو چندان ضرورت می‌بخشد.اندیشه‌های سید جواد طباطبایی هواخواهان زیادی در میان دانشگاهیان و حتی عامه مردم پیدا کرده است. دایره ارادات نزدیکان به او به اندازه‌ای بوده که حتی مفهوم «حلقه سید جواد» یا «حلقه ایرانشهری‌ها» بر آن‌ها اطلاق شده است. در مقابل اندیشه سیاسی سید جواد، منتقدان بسیاری نیز داشته و دارد. از جمله انتقادات مطرح بر نظریه سیاسی سید جواد طباطبایی در دهه‌های اخیر در محور‌هایی همچون، محافظه‌کاری، نزدیک بودن تئوری‌های ناسیونالیسم افراط‌گرا (فاشیسم)، عدم انطباق با تحولات زمانه جدید، ناهمخوانی با زیست در خاورمیانه، طردگرا بودن گفتمان او، روشن نبودن منابع تحقیق، عدم انطباق اندیشه ایران‌شهری با واقعیت‌های جامعه ایرانی و غیرمنصفانه بودن دیدگاه او نسبت به مصلحان و روشنفکران دینی قابل جمع‌بندی است.

الان چند صد حزب در کشور فعال است، اما شما هیچ ردی از کارکرد حزبی مشاهده نمی‌کنید. ما در غیاب شهید بهشتی و بر اساس همان اصل تقدم ایده بر سازمان، به این نتیجه رسیدیم که باید وجوه اندیشه‌ای باور به این مساله را تقویت کنیم و به حد نصابی از دانایی‌های هویت جمعی یافته دست یابیم که در این مسیر هم گام‌هایی در حد مقدورات برداشته‌ایم

یکی از مهم‌ترین مسائل فکری دوره‌ی معاصر ما، جست و جوی علل و ریشه‌های عقب ماندن جوامع اسلامی به طور اعم و جامعه‌ی ایران به طور اخص از قافله‌ی تمدن جدید با منشأ اروپای غربی و تلاش برای یافتن جواب پرسش‌های کلانی مانند موارد ذیل است؛ چرا تمدن جدید عصر حاضر صرفاً در جغرافیای اروپای غربی سر برآورد؟ چرا سرزمین‌های دیگر از جمله ممالک اسلامی نتوانستند بستر و شرایط لازم برای سر بر آوردن چنین پدیده‌ای را فراهم کنند؟ چرا سرزمین‌های اسلامی در عین این ناتوانی، حتی در برابر این تمدن جدید مقاومت نشان داده و به راحتی حاضر به جذب آن نبوده و نیستند؟

کتاب «چهارنظریه درباره حکمرانی؛ پژوهشی درباره نسبت مشروطیت و مشروعیت» به قلم محمدامیر قدوسی در سال ۱۳۹۹ توسط انتشارات نگاه معاصر متشر شد. ابوالقاسم فنایی بر این کتاب دیباچه‌ای نوشته که متن آن به شرح زیر است:

درگذشت ۱۹ روحانی سرشناس، ۹ نمایندۀ سابق و فعلی مجلس، پنج کنشگر سیاسی، یک دیپلمات از یک سو و ترور معاون وزیر دفاع و کارشناس صنعت هسته‌ای جمهوری اسلامی و «خودکشی» یک مقام قضایی سابق از سوی دیگر، تنها بخشی از فهرست بلندبالای اسامی سیاسیونی است که از آغاز سال ۱۳۹۹ تا روز‌های پایانی آن، چه از پی ابتلا به ویروس کرونا، چه به علت کهولت سن و دلایل پزشکی دیگر جان خود را از دست داده‎اند.

جمعی از شاگردان مرحوم حجت الاسلام و المسلمین داود فیرحی به مناسبت چهلمین روز درگذشت استاد خود، به همت سازمان انتشارات جهاد دانشگاهی دور هم جمع شدند تا به «بررسی و نقد آثار مرحوم فیرحی» بپردازند.

درگذشت دکتر داود فیرحی از اساتید مطرح علوم سیاسی و چهره شاخص نواندیشی دینی در ایران بسیار سخت و ناگوار است. ممیزه‌ای که ایشان نسبت به دیگر چهره‌های این جریان داشت، در نوع تحصیلات علوم سیاسی و علوم حوزوی بود که در هر دو حوزه مطالعاتی کسب فیض کرد و صرفاً دغدغه علمی پژوهشی داشت. او مثل حزب روشنفکری دینی و روشنفکران مسلمان اهل سیاسی کاری و ایدئولوژی زدگی نبود.

دانشیار علوم سیاسی دانشگاه مفید قم معتقد است مرحوم «داود فیرحی» تلاش می‌کرد تا در میان جریان‌های تجددگرا و سنت‌گرا، راه سومی انتخاب کند.

چندین دهه است برای سازگار کردن علوم سیاسی با اهداف جامعه ایران، تصمیمات اداری کلانی گرفته می‏شود. همایش‏ها، گردهمایی‏ها و نشست‏های متنوعی برگزار می‏شود اما تا حال نه‏تنها انطباق، تطابق و آشتی حاصل نشده است بلکه بدبینی‏ها و نگرش‏های منفی به علوم انسانی شدت هم گرفته است. به حدّی که بعضی بی محابا این علوم را مایه انحراف و عامل بروز بحران در سیاست، اخلاق و معیشت مردم می‏دانند و چه بسا آن را دیالوگ شیطانی بخوانند.

دکتر «محمدرضا تاجیک»رئیس اسبق مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری معتقد است: چون بدون توجه به مبانی نظری اندیشه نوین به سمت آن رفتیم، دچار توهم و اسکیزوفرنی تاریخی شده‌ایم و رسوخ سنت‌ متصلب در پاسخ به اندیشه‌های نو، باعث بروز مشکلات فراوان در ایران شد.

پرویز پیران، جامعه‌شناس و محقق و استاد دانشگاه در گفت‌وگوی پیش‌ رو از سیاست و جامعه می‌گوید و معتقد است «سیاست‌زدگی» مسئله مبتلابهِ جامعه امروز ما است که البته در میان اصحاب اندیشه پدیده جدیدی نیست ولی در شرایط کنونی سخت اوج گرفته است. او باور دارد که سیاست‌زدگی بنا بر ماهیت، در سطح می‌ماند و به کنش سیاسی آگاهانه و هدفمند تبدیل نمی‌شود و دوری باطل را شکل می‌دهد که امروز دچارِ بدترین نوع آن هستیم.

کتاب «تاملات ابزاري» آخرين نوشته حسن قاضي مرادي از سوي انتشارات اختران در دست انتشار است. او در اين کتاب به نقد برخي از آراي سيدجواد طباطبايي در حوزه انديشه سياسي مي پردازد.

بررسی عملکرد آخوندی در آستانه سومین استیضاح نشان می‌دهد او بیش از آنکه در حوزه تخصصی وزارتخانه‌اش کارنامه قابل توجهی داشته باشد جلسات تئوری‌پردازی برگزار کرده .

نشست خبری غلامعلی حدادعادل (رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی)، صبح روز سه‌شنبه دهم بهمن‌ماه با حضور مدیران معاونت‌های چندگانه این شورا در محل دبیرخانه شورای عالی نقلاب فرهنگی برگزار شد.

رضا لک‌زایی گفت: ملاصدرا در شواهد الربوبیه می ‏نویسد سیاست، روح شریعت است و سیاست منهای شریعت مثل جسد بدون روح است. امام خمینی نیز می ‏فرمایند سیاست سر اسلام است.

حجت الاسلام لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی گفت:تاکنون تعامل و ارتباطی تعریف شده و نهادینه بین این تحقیقات و نهادهای مرتبط انجام نشده که این یک خلأ است.

اين مطلب با مرور آثار و نظرات تني چند از اساتيد برجسته علوم سياسي سير ايده‌پردازي و مشي فكري آنان بررسي مي شود.

جریان تفکر غیر انقلابی غربگرا هم اینک با شدت تمام در صدد عبور از خطوط قرمز نظام و هم آغوشی با آمریکا و تعامل با غرب در مسائل داخلی ، منطقه ای و جهانی است.